To μπάσκετ είναι το δεύτερο δημοφιλέστερο άθλημα παγκοσμίως, με πάνω από 200 ομοσπονδίες-μέλη της FIBA. Εμπνευστής και δημιουργός του ήταν ο Καναδός, καθηγητής φυσικής αγωγής στο Σπρίνγκφιλντ της Μασαχουσέτης (Κολλέγιο στελεχών της YMCA) των ΗΠΑ, Τζέιμς Νάισμιθ, που ήθελε να δημιουργήσει ένα παιχνίδι για να παίζουν οι μαθητές του σε κλειστό χώρο και ταυτόχρονα να είναι ενδιαφέρον και θεαματικό. Έτσι τον Δεκέμβριο του 1891, με δύο καλάθια (που είχανε πριν ροδάκινα) που κρεμάστηκαν στο μπαλκόνι του γυμναστηρίου, ξεκίνησε ο πρώτος αγώνας μπάσκετ. Το 1904 το μπάσκετ παρουσιάστηκε ως σπορ επίδειξης στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Σεντ Λούις και 32 χρόνια αργότερα, στην Ολυμπιάδα του Βερολίνου το 1936, εντάχθηκε επίσημα στο πρόγραμμα ως ολυμπιακό άθλημα.
Το 1918 εθελοντές αμερικανικών YMCA (ΧΑΝ) έφτασαν στη Θεσσαλονίκη για να οργανώσουν τα «Σπίτια του Στρατιώτη»: σπίτια που κάλυπταν ανάγκες σίτισης και ψυχαγωγίας των ελληνικών και συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων που πολεμούσαν στο Μακεδονικό Μέτωπο του 1ου Παγκοσμίου Πολέμου. Λίγο αργότερα, μέλη της αμερικανικής ΧΑΝ έφεραν στην Ελλάδα, τα αθλήματα του μπάσκετ και του βόλεϊ που εφευρέθηκαν σε Κολέγια της ΧΑΝ στην Μασαχουσέτη το 1891 και το 1895, αντίστοιχα.
H περίφημη φωτογραφία του 1919 δείχνει μια αναποδογυρισμένη καρέκλα να μετατρέπεται σε μπασκέτα και αποτελεί και την έναρξη του αθλήματος στην Θεσσαλονίκη (και την Ελλάδα γενικότερα). Οι πρώτοι αυτοί καλαθοσφαιριστές ήταν μάλλον τρόφιμοι των “Σπιτιών του Στρατιώτη” της Entente που ξέμειναν μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι το 1921 η YMCA μέσω των Σπιτιών των Στρατιωτών έδειχνε το άθλημα μεταξύ των στρατιωτών.
Το 1921 ιδρύθηκε και επίσημα η ΧΑΝ Θεσσαλονίκης, από προσωπικότητες της πόλης, όπως ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος, ο Νομάρχης Ν. Παρασκευόπουλος και ο πρόεδρος του Ηρακλή Απόστολος Κοσμόπουλος! Η ΧΑΝΘ αποτελεί παράρτημα της ΧΑΝ (Χριστιανική Αδελφότητα Νέων, YMCA), μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που δραστηριοποιείται σε περισσότερες από 110 χώρες και ιδρύθηκε στο Λονδίνο το 1844.
Το ανοικτό γήπεδο της ΧΑΝΘ κατασκευάσθηκε το 1923. Μέχρι τότε υπήρχε ένα γηπεδάκι σε ακάλυπτο χώρο στην οδό Ευζώνων που χρησιμοποίησε η ΧΑΝΘ για ένα εσωτερικό τουρνουά το 1921 αλλά και το γήπεδο του Ηρακλή…
Έτσι, η αρχή της ιστορίας του μπάσκετ στην Ελλάδα είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη Θεσσαλονίκη και τους Ηρακλή και ΧΑΝΘ (και σε δεύτερη φάση τα αμερικάνικα σχολεία της Θεσσαλονίκης) που είχαν τον κύριο ρόλο στη διάδοση και ανάπτυξη του αθλήματος στα πρώτα του βήματα.
Σύμφωνα με την Εφημερίδα «Ταχυδρόμος της Βορείου Ελλάδος» (23/10/1921), στις 25/10/1921 θα άρχιζε στο γήπεδο του Ηρακλή το νέο αγώνισμα «Μπάσκετ μπωλ», το οποίο θα δίδασκε η ΧΑΝΘ. Η ΧΑΝΘ είχε στενή συνεργασία με τον Ηρακλή, αφού ιδρυτικό της μέλος ήταν και ο τότε πρόεδρος του Ηρακλή Απόστολος Κοσμόπουλος.
Λίγο αργότερα (σύμφωνα με τον Τ.Β.Ε, 11/11/1921), ο Ηρακλής πρωτοπόρησε και απέκτησε ομάδα μπάσκετ. Την εποχή της ίδρυσης της ομάδας μπάσκετ πρόεδρος ήταν ο Απ. Κοσμόπουλος και αρχηγός και υπεύθυνος των “Αμερικανικών Αθλοπαιδιών” (όπως ονομάζονταν το μπάσκετ και το βόλεϊ) ήταν ο Νικόλαος Βάγιας, ο οποίος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της ομάδας μπάσκετ του Ηρακλή.
99 χρόνια αργότερα ο Ηρακλής εξακολουθεί να αναπτύσσει το άθλημα του μπάσκετ και ετοιμάζεται του χρόνου τέτοιο καιρό να κλείσει τα 100 του χρόνια ως μπασκετική ομάδα! Μέσα στο 2021 θα ανακοινωθούν διάφορες δράσεις για τον εορτασμό των 100 ετών του μπασκετικού Ηρακλή. Ευχόμαστε καλή επιτυχία στην ομαδάρα μας φέτος και στην επέτειο των 100 χρόνων να είμαστε ακόμα πιο ισχυροί. Χίλια χρόνια Ηρακλής.
